Árið 1939 - Rauðka-7 | Heimildasíða

Árið 1939 - Rauðka-07 -

Mjölnir, 30. júní 1939.

"Rauðka"

Fjandmenn Siglufjarðar í Rauðkumálinu hafa verið að dreifa út ýmsum sögum upp á síðkastið sér til varnar, eins og t. d. að stækkun "Rauðku" upp í 5.000 mál yrði ½ miljón kr. dýrari en jafnmikil stækkun hjá Ríkisverksmiðjunum.

Þetta hefir verið borið undir Snorra Stefánsson og segist hann vera sannfærður um, að 5.000 mála aukning hjá "Rauðku" yrði ekki dýrari en hjá Ríkisverksmiðjunum, enda eru í "Rauðku" katlar, skilvindur, lýsiskör o.m.fl. sem hægt væri að nota til nýju verksmiðjunnar.

Bryggjur "Rauðku" þurfa ekki nema litla aðgerð og steypugrunninn, sem "Rauðka" stendur á nú, má nota undir nýju verksmiðjuna. Við þetta sparast feikna fé, sem Ríkisverksmiðjurnar þyrftu að snara út við jafnmikla aukningu hjá sér.

Því hefir verið dreift út, að Ríkisverksmiðjurnar þyrftu ekki að byggja lagerhús og lýsisgeyma þó afköst þeirra væru aukin um 5.000 mál.

Þetta eru helber ósannindi og þó það yrði látið slarka svo eitt ár, myndi verða bætt við lagerhús og lýsisgeyma strax næsta ár.

Aðeins eitt ár, sem þetta væri trassað, gæti orðið verksmiðjunum mjög dýrt. En það sjá allir, að kostnaður við 5.000 mála aukningu hjá Ríkisverksmiðjunum, er ekkert minni fyrir það, þótt fyrsta árið verði aðeins settar niður vélar og vinnsluáhöld, en nauðsynleg hús og geymar fyrir mjöl og lýsi fyrst ári seinna.

Það færir aðeins kostnaðinn á tvö ár. Að sinni skal ekki farið meira út í þessa hlið málsins og Siglfirðingum látið efir að dæma um, hvort þeir trúa betur fullyrðingum Snorra Stefánssonar eða Þormóðs Eyjólfssonar, en frá Þormóði mun vera komin fullyrðingin um, að aukningin hjá Ríkisverksmiðjunum yrði allt að 1 miljón kr. ódýrari en hjá "Rauðku".

Ríkisstjórnin hefir engu svarað ennþá beiðni bæjarstjórnar um leyfið til að endurbyggja "Rauðku," og það sem einkennilegra er, öll sunnanblöðin, sem að "þjóðstjórninni" standa, eru samtaka um að steinþegja um málið.

Hvað veldur þessari dularfullu þögn? Dálkar þessara blaða eru þó oft fullir af frásögnum um þýðingarminni mál en þetta, ekki er það ástæðan fyrir þögninni, að málið sé svo smávægilegt. Það virðist vera skipulagt, að stjórnarblöðin þegi, hvað sem flokksmennirnir kunni að segja.

Eina andstöðublað stjórnarinnar af Reykjavíkurdagblöðunum,-Þjóðviljinn hefir skrifað hverja greinina af annarri um "Rauðku" málið og haldið vel og drengilega á málstað Siglfirðinga og ættu sem flestir bæjarbúar að lesa aðalgreinarnar, en þær komu dagana 13-18. júní.

Þegar talað er við foringja stjórnarflokkanna telja þeir sig allir hlynnta málinu og ýmsir "framsóknarmenn" hér fullyrða, að Eysteinn og Hermann vilji láta veita leyfið, en það muni eingöngu standa á Ólafi Thors.

Aftur á móti fullyrða "Sjálfstæðismenn", að Jakob Möller sé ákveðinn með málinu og muni beita sér fyrir því að ölum kröftum, og Ólafur Thors sé því hlynntur, en það standi bara á Framsóknarflokksráðherrunum, sem séu málinu svo andvígir, að þeir hóti samvinnuslitum í ríkisstjórninni, ef leyfið verði veitt.

Um Stefán Jóhann fullyrða hans flokksmenn, að ekki muni málið stranda á honum. En allur þessi "velvilji" ríkisstjórnarinnar er lítils virði fyrir Siglfirðinga, ef hans verður ekki vart nema f orði.

Það er dálitið athyglisvert að rifja upp í sambandi við "Rauðku" málið nokkur atvik, sem gerðust fyrir rúmum tveim árum síðan.

Þá sótti Kveldúlfur um leyfi til að byggja síldarverksmiðju á Hjalteyri, en atvinnumálaráðherra var þá Haraldur Guðmundsson.

Einhver bið varð á að leyfið fengist, og rauk þá "Morgunblaðið" upp til handa og fóta, réðist á ríkisstjórnina og Harald og heimtaði að leyfið fengist.

Í leiðara Morgunblaðsins 21.mars 1937 segir svo:

"Ríkið hefði ekki getað fengið lán erlendis. Lánstraust þess var þrotið. Þá kennir fyrirtækið Kveldúlfur til sögunnar. Það hefir lánstraust erlendis. Það fær stórt, erlent lán til að reisa hér stórkostlegt framleiðslufyrirtæki . .

Nú mætti ætla, að broddar Alþýðuflokksins, "vinir verkalýðsins", fögnuðu þessu, fögnuðu að upp rís fyrirtæki, sem veitir 100 verkamönum atvinnu í vetur og mörg hundruð framtíðaratvinnu á sjó og landi, þegar verksmiðjan er komin upp . ."

Þegar blaðið er búið að skamma ríkisstjórnina með stóryrðum fyrir að veita ekki leyfið strax, endar það leiðarann með þessum orðum:

"Er unnt að hugsa sér meiri fjandskapskap við alþýðuna?"

Þremur dögum seinna, 24. mars 1937, skýrir Morgunblaðið frá því að byggingarleyfið sé veitt. Hin stóra fyrirsögn greinarinnar er svohljóðandi:

"Þjóðarhagsmunir settir ofar pólitísku ofsóknaræði".

Morgunblaðið taldi þá þjóðarhagsmuni að byggja nýja síldarverksmiðju og ofsóknaræði að hindra það.

En hvernig stendur á að þetta blað þegir nú?

Og þó er á allra vitorði, að ekki er minni þörf á nýrri síldarverksmiðju en 1937.

25. mars 1937 birti Morgunblaðið ræðu eftir Ólaf Thors, er hann flutti í útvarpsumræðu frá Alþingi. Í ræðu þessari leitaðist Ólafur Thors við að sanna, hve mikil nauðsyn væri á nýrri síldarverksmiðju og hve mikla atvinnu hún myndi skapa, síðan heldur hann áfram og segir að nú muni málum vera svo komið, "að enginn ráðherra sjái sér fært að standa gegn leyfinu". Ræðuna endaði Ólafur með því að fullyrða, "að þeir sem reyna að varna því að reist verði ný stór verksmiðja á Hjalteyri, er veiti hundruðum manna nýja, góða atvinnu, hljóti að verða að pólitísku líki fyrr eða siðar".

Siglfirðingar góðir! Hér hafið þið dóm "Morgunblaðsins" frá 1937 um þá menn, sem hindra byggingu nýrrar síldarverksmiðju og þið hafið hér einnig lýsingu Ólafs Thors frá sama tíma, á örlögum þeirra manna, sem fremja slíkt glapræði.

Á ekki þetta við nú, þó 2 ár séu liðin?

Og hversvegna svarar ekki Ólafur Thors - sem nú situr í ráðherrastóli - og veitir leyfið til að endurbyggja Rauðku.

Það er þegar orðið hneyksli, hver dráttur hefir orðið á svari ríkisstjórnarinnar

Nú heimtum við Siglfirðingar að fá svar og meira að segja játandi svar, og við heimtum að það komi skýrt fram, hverjir eru fjandmenn okkar og vinna gegn málum okkar. Bæjarstjórnin verður að gefa skýrslu um máið á opinberum bæjarstjórnarfundi, því þetta er má1 allra bæjarbúa, en ekkert einkamál bæjarstjórnar.

Ef við Siglfirðingar stöndum saman í máli þessu og setjum hagsmuni heildarinnar öllu ofar, látum flokkspólitíska sérhagsmuni víkja, sýnum það strax að almenningsálitið mun brennimerkja andstæðinga málsins sem pólitíska stigamenn, er innan skamms verði "pólitísk lík", þá getum við endurbyggt "Rauðku" fyrir næstu vertíð.

0.S.