Heimildasíða

Tengt Siglufirði

Stefán Friðbjarnarson bæjarstjóri, blaðamaður mbl.

Stefán Friðbjarnarson fæddist á Siglufirði 16. júlí 1928. Hann lést á líknardeild Landspítalans 2. maí 2019.

Foreldrar hans voru hjónin Friðbjörn Níelsson frá Hallandi í Eyjafirði, skósmiður, kaupmaður og bæjargjaldkeri, og Sigríður Stefánsdóttir frá Móskógum í Fljótum, húsmóðir. Systkini Stefáns:

Fyrri kona Stefáns var Hulda Sigmundsdóttir, skrifstofumaður og húsmóðir. Þau giftust 8.9. 1949. Foreldrar hennar voru Sigmundur Sigtryggsson verslunarmaður á Siglufirði og kona hans Margrét Erlendsdóttir húsmóðir. Hulda lést 9.12. 1972.

Börn Stefáns og Huldu eru

Stefán Friðbjarnarson -Ljósm., ókunnur

Stefán Friðbjarnarson -Ljósm., ókunnur

  • 1) Sigmundur Stefánsson, fv. skattstjóri, f. 4.6. 1949, maki Elísabet Kristinsdóttir stuðningsfulltrúi. Sonur Elísabetar og uppeldissonur Sigmundar er Kristinn Ingvarsson, maki Birna Einarsdóttir, dóttir þeirra er Anna Elísabet. Sonur Sigmundar er Arnar, maki Úlfhildur Óttarsdóttir, dætur þeirra Brynhildur, Brynja Dögg og Aðalheiður Ósk. Dætur Sigmundar og Elísabetar: a) Hulda, maki Davíð Ellertsson, þeirra börn eru Hlynur og Helga Lilja, b) Helga, maki Einar Andri Einarsson, dóttir þeirra er Elísabet Edda.
  • 2) Kjartan Stefánsson, blaðamaður, f. 1.1. 1951, maki Guðrún K. Sigurðardóttir, fv. deildarstjóri. Þeirra börn eru a) Stefán, maki Elise Mattingly, sonur þeirra er André Kjartan. Fyrir átti Stefán soninn Thor. b) Sigríður Huld, sem er látin.
  • 3) Sigríður Stefánsdóttir, framhaldsskólakennari, f. 22.6. 1954. Dóttir hennar er Rósa Elín Davíðsdóttir, maki Renaud Durville. Synir þeirra eru Sindri Louis og Máni Théodore.

Síðari kona Stefáns var Þorgerður Sigurgeirsdóttir, starfsmaður Raunvísindastofnunar Háskólans. Þau giftust 5. júlí 1974.
Foreldrar Þorgerðar voru Sigurgeir Sigurðsson, skipstjóri á Ísafirði, og kona hans Ingibjörg Þ. Jóhannsdóttir. Þorgerður lést 6. 3. 2015.

Synir Þorgerðar:

  • 1) Hörður Svavarsson jarðfræðingur, f. 8.5. 1951, d. 26.3. 1991, maki Ellen Árnadóttir, fyrrverandi læknaritari. Börn þeirra a) Hinrik Þór, maki Guðbjörg Óskarsdóttir, börn þeirra eru Hildur Eva, Brynjar Ingi og Andri Þór, b) Árni Már, maki Guðrún Ósk Sigurjónsdóttir. Synir þeirra eru Hörður Már og Rúnar Ingi c) Gerður Björk, maki Kjartan Ólafsson, börn þeirra Hörður Sölvi og Harpa Ingibjörg.
  • 2) Gunnar Svavarsson garðyrkjumaður, f. 29.9. 1953, maki Lára Sveinsdóttir framhaldsskólakennari. Dætur þeirra: a) Björg, maki Atli Þórðarson, börn þeirra Freyja Margrét og Kolbeinn Andri. Fyrir átti Björg soninn Aron Gunnar, b) Jóhanna, maki Jón Ingi Þrastarson, dóttir þeirra er Lára Ingibjörg, c) Lilja, d) María.

Stefán ólst upp á Siglufirði, lauk gagnfræðaprófi frá Gagnfræðaskóla Siglufjarðar og verslunarprófi frá Verzlunarskóla Íslands 1948. Stefán var aðalbókari Siglufjarðarkaupstaðar 1951-62, sat í bæjarstjórn á Siglufirði 1958-74, var bæjarritari 1962-66 og bæjarstjóri 1966-74. Stefán var ritstjóri bæjarblaðsins Siglfirðings 1948-51 og 1966-74.

Stefán réðst til Morgunblaðsins þegar hann flutti til Reykjavíkur 1974 og starfaði þar sem blaðamaður til 1998. Hann var lengi umsjónarmaður þingfrétta en sinnti einnig stjórnmálaskrifum. Hann hafði verið fréttaritari Morgunblaðsins á Siglufirði frá 1950-74.

Stefán sat í bæjarráði Siglufjarðar og ýmsum nefndum á vegum bæjarfélagsins, í stjórn Fjórðungssambands Norðlendinga 1966-75 og var formaður þess 1966-1969, í fulltrúaráði Sambands íslenskra sveitarfélaga 1967-70, í stjórn Hafnasambands sveitarfélaga 1969-71 og í stjórn Ríkisspítalanna á árunum 1978-95, varaformaður stjórnar frá 1983. Stefán var í Lionsklúbbi Siglufjarðar en eftir að hann kom til Reykjavíkur var hann virkur í frímúrarahreyfingunni. Stefán var sæmdur riddarakrossi hinnar íslensku fálkaorðu 1996.

Útför Stefáns verður gerð frá Digraneskirkju í Kópavogi í dag, 20. maí 2019, klukkan 13.
-----------------------------------------------------

Í dag kveðjum við systkinin pabba okkar eftir langa og nána samvist, en hann var aðeins 25 ára þegar við vorum öll í heiminn kominn. Á milli hinna fögru fjalla Siglufjarðar ólst pabbi upp í fjölmennum systkinahópi og þar bjó hann fyrri hluta ævinnar. Á Siglufirði varð bæjarskrifstofan hans meginstarfsvettvangur 1951-1974, sem aðalbókari, bæjarritari og bæjarstjóri.

Lungann af þessum tíma var hann bæjarfulltrúi fyrir Sjálfstæðisflokkinn og lengi ritstjóri Siglfirðings – málgagns sjálfstæðismanna. Þessi stjórnmálaafskipti urðu okkur ekki til stórra vandræða en hafa sjálfsagt á stundum reynt á mömmu, en síminn í holinu heima hringdi æði oft. Árið 1974, tveimur árum eftir andlát mömmu, flutti pabbi suður og gerðist blaðamaður á Morgunblaðinu.

Áður hafði hann verið fréttaritari Morgunblaðsins allt frá árinu 1950 og spannaði starfsleg samfylgd hans með blaðinu því hartnær hálfa öld. Ekki átti pabbi langt að sækja blaðaskrif því Friðbjörn afi okkar stofnaði ásamt öðrum fyrsta blaðið á Siglufirði, blaðið Fram. Morgunblaðsárin voru pabba hjartfólgin og á blaðinu eignaðist hann samstarfsmenn sem voru honum kærir alla tíð.

Siglufjörður sem fóstraði okkur í æsku var annar en í dag og einangrun meiri. Lestur var þá meiri dægrastytting. Pabbi var mikill lestrarhestur og las drjúgt allt fram undir það síðasta. Heima fórum við á bókasafnið til að sækja honum bækur. Oft fylgdi ekki með hvaða bækur ætti að fá, þær valdi Gísli bókavörður. Hann vissi hvað pabba hugnaðist – eða jafnvel vildi láta hann lesa. Önnur dægradvöl var brids og var töluvert spilað á heimilinu. Auk mömmu og pabba var móðurafi okkar áhugasamur um spilið en fjórða mann vantaði.

Vorum við bræður því snemma fengnir að spilaborðinu og lærðum ungir þetta spil allra spila. Á jóladag var hefð að spila brids hjá Friðbjarnarsonum og brids á jóladag hefur haldist nær samfellt síðan, eða í hartnær 70 ár. Þá spiluðu pabbi og seinni kona hans Þorgerður (Gerða) með eldri borgurum í Gullsmáranum. Einnig höfðu þau lengi umsjón með bókaklúbbi eldri borgara. Pabbi átti létt með að kasta fram vísum við ýmis tækifæri og samdi meðal annars sönglagatexta fyrir karlakórinn Vísi á Siglufirði.

Heima við var pabbi ekki mikið fyrir verklegt stúss. Viðhalds- og garðvinna kom því í hlut okkar systkinanna. Síðar, eftir að hann og Gerða byggðu sumarbústað í Kjósinni, hófst hins vegar tími mikillar gróður- og trjáræktar sem hann hafði yndi af. Sumarbústaðurinn var nefndur Móskógar, en við þann bæ í Fljótum var móðurætt pabba oft kennd. Bústaðurinn var yndisstaður hans og Gerðu og dvöldu þau þar langtímum saman á sumrin, sérstaklega eftir að þau hættu að vinna. Gott er að minnast stundanna þar og gönguferðanna þangað, fyrst úr Mosfellssveitinni yfir Svínaskarð og síðan frá Fossá í Hvalfirði og niður með Sandfelli.

Pabbi var ljúfur og dagfarsprúður. Vildi láta lítið fyrir sér fara þrátt fyrir stjórnmálaafskipti fyrri hluta ævinnar. Hann kveður nú síðastur systkina sinna, en Anna Margrét (Bíbí), eina systirin, féll frá fyrir hálfu öðru ári á 97. aldursári. Á milli þeirra var sérstakur strengur sem styrktist enn frekar hin síðari ár.

Við börnin hans, tengdabörn og hin fjölmörgu barna- og barnabarnabörn söknum hans og minnumst með hlýju og þakklæti.

Sigmundur, Kjartan og Sigríður.
-----------------------------------------------------

„Nafni minn!“ sagði hann stoltur í bragði. Ein af fyrstu minningum mínum um Stefán afa er þessi kveðja hans og hann heilsaði mér eins í hvert skipti sem við hittumst.

Eftir að við fluttumst suður frá Siglufirði varð afi blaðamaður á Mogganum í Aðalstræti. Oft þegar ég var í bænum sem smágutti heimsótti ég afa á ritstjórnina, gjarnan til að betla smápening. Hann tók mér vel, stóð upp léttur í spori, fiskaði seðil upp úr vasa á köflótta jakkanum og rétti mér. Síðan fór hann að vinna að einhverju sem virtist vera mjög mikilvægt.

Heimili afa og ömmu Gerðu í Drápuhlíðinni var staflað bókum og á sumum jólum sá ég tvö eintök af sömu bókinni. Afi var fróður og skemmtilegt að spjalla við hann um daginn og veginn, sérstaklega þann veg sem við vorum á öndverðum meiði um: pólitík og trúmál. Hann var rökfastur og málefnalegur, stundum þrjóskur en líka var stutt í gamansemina. Hann bar alltaf virðingu fyrir róttæku ruglinu í barnabarninu. Hann hafði skýra hugsun og var vel máli farinn. Ég sakna þess að hafa ekki erft þessa góðu eiginleika hans.

Afi var íhaldsmaður í bestu merkingu þess orðs. Það gladdi hann þegar ég settist að í Bandaríkjunum á tíunda áratugnum því hann var hrifinn af bandarískum stjórnmálum á þeim tíma.

Það var alltaf gaman að fá kort og tölvupóst frá Stefáni afa sem var oft skemmtilega formlegur, með fréttatilkynningum um veðrið, ástandið í stjórnmálum og efnahag Íslands.

Þrátt fyrir smátt vaxtarlag fyllti hann herbergið með einstakri blöndu af persónuleika og stíl. Hann var virkur í stjórnum, félagsstarfi og bræðrafélögum og fyrsta skipti sem ég sá mann í kjólfötum var afi á leið á Frímúrarafund. Hann var flottur í tauinu, næmur fyrir samsetningu og blandaði áreynslulaust saman litum og munstrum. Afi var síungur en þykkt svart hárið hvítnaði á haustdögum ævi hans.

Þegar ég kvaddi afa í síðasta sinn fyrir ári síðan vöktu athygli mína leðurskórnir hans í forstofunni. Vandaðir og vel lúnir og ósjálfrátt sá ég líkingu með þeim og afa, nafna mínum.

Stefán Kjartansson.

Elsku afi, nú ert þú búinn að kveðja. Við þekkjum ekki lífið án þín, þú hefur alltaf verið til staðar fyrir okkur.

Í dag býr sorg og söknuður í hjörtum okkar en við þökkum fyrir þann tíma sem við áttum með elsku afa sem við kveðjum í dag, allar góðu minningarnar sem tengjast honum, gleðina og væntumþykjuna í okkar garð.

Síðustu dagar hafa verið erfiðir en ljúfar og góðar minningar um elsku afa hafa hlýjað okkur um hjartarætur. Minningar sem við munum búa að alla tíð. Ekki verða minningar um afa rifjaðar upp án þess að nefna líka ömmu Gerðu, enda voru þau samhent. Afkomendahópur þeirra er orðinn stór og leið þeim best þegar stórfjölskyldan var samankomin og kærleikur þeirra til okkar leyndi sér ekki.

Við minnumst helst stundanna þegar öll fjölskyldan kom saman í Drápuhlíðinni, síðar í Gullsmáranum og sumarbústaðnum í Kjósinni sem var sælustaður þeirra og annað heimili á sumrin. Við systur minnumst þess með gleði í hjarta hve gaman var að fara með ömmu og afa í bústaðinn og oftar en ekki byrjaði morgunninn á því að keyra í Kaffi Kjós og kaupa Morgunblaðið, ekki gat jú dagurinn byrjað án þess að fletta í gegnum blaðið.

Fyrir barn var sumarbústaðurinn og nærumhverfi hans algjör fjársjóður. Toppurinn var að fá að gista og dvelja þar í nokkra daga í sveitakyrrðinni. Allt var spennandi, hvort heldur að hjálpa til við gróðurinn, vaða í ánni, ganga niður að fossi, fara í lautarferðir eða kveikja í brennu.

Einn fastra punkta í tilverunni er jólaboðið hjá ömmu og afa. Þá hittist stórfjölskyldan og naut þess að eiga góða stund saman. Afi byrjaði á jólahugvekju og vangaveltum um lífið og tilveruna. Eftir hugvekjuna var sungið Heims um ból, ljósin slökkt og kveikt á kertum frá austri til vesturs. Þessi stund er afar hátíðleg og ómissandi hluti af jólunum.

Afi var fróðleiksfús og las sér til gagns og gamans fram til þess síðasta auk þess sem hann orti vísur fyrir hin ýmsu tilefni. Hann hafði mikinn áhuga á þjóðmálum og fylgdist vel með öllum fréttum. Þá hafði hann gaman af að rekja ættir sínar með hjálp Íslendingabókar og rakti sig til landnámsmanns sem land nam fyrir norðan.

Fjölskyldan var afa mikilvæg og var hann afar stoltur af sínu fólki. Hann sýndi því mikinn áhuga sem við tókum okkur fyrir hendur, hvort sem það var nám, vinna eða íþróttir. Hann vissi því alltaf hvernig gangur mála var hjá hverjum og einum þó að afkomendahópurinn væri stór. Eftir að langafabörnin komu í heiminn áttu þau hug hans allan. Við erum þakklátar fyrir þann tíma sem við fengum með afa og ekki síður þakklátar fyrir að börnin okkar fengu að kynnast þeirri væntumþykju og hlýju sem stafaði frá honum. Við munum búa að því alla tíð.

Afi, við eigum eftir að sakna þín mikið og það er erfitt að hugsa til þess að faðmlögin og samverustundirnar verði ekki fleiri. Það er sárt að sakna og syrgja en við munum geyma ljúfar minningar um þig í hjörtum okkar og halda minningu þinni á lofti með því að segja langafabörnunum sögur um þig.

Með þessum orðum kveðjum við þig, elsku afi, takk fyrir allar samverustundirnar, þú munt ávallt lifa í hjörtum okkar. Hvíl í friði.

Hulda og Helga Sigmundsdætur.
-------------------------------------------------

Elsku afi okkar, nú ertu farinn frá okkur og viljum við þakka þér fyrir allar samverustundirnar. Við erum afar þakklátar fyrir þær minningar sem þú hefur gefið okkur og er erfitt að sætta sig við að þú sért farinn en við vitum að þú ert hamingjusamur við hlið ömmu því ástfangnari hjón þekkjum við ekki. Þið amma tókuð virkan þátt í lífi okkar, hugsuðuð um okkur þegar við veiktumst, voruð skemmtileg og uppátækjasöm í leik og ævintýrum með okkur. Þið höfðuð alltaf áhuga á því sem við vorum að gera í okkar lífi og sýnduð okkur gríðarlegan stuðning í öllu sem við tókum okkur fyrir hendur.

Margar af minningum okkar tengjast samverustundum með ykkur í sumarbústaðnum ykkar, Móskógum. Þar nutum við tímans með ykkur ömmu að hjálpa til við gróðurræktina, gefa hestunum brauð, skoða fuglana og hreiðrin þeirra, gefa þeim að borða, spila krokket og leika okkur upp á háalofti. Þú varst einstaklega laginn við að semja lög og vísur og sömdum við barnabörnin með ykkur ömmu lög.

Þegar þið fluttuð í Gullsmárann spiluðum við oft leiki á púttvellinum þar sem kappið var mikið og ekkert gefið eftir. Þegar við hugsum um Gullsmárann þá stendur upp úr árlega jólaboðið sem þið amma hélduð, þar kom fjölskyldan saman og átti góða stund. Jólahugvekjur þínar vöktu okkur til umhugsunar um lífið og heiminn en þú komst ávallt einstaklega vel að orði.

Í veislunum fengum við nóg af kræsingum og haldin var hin árlega spurningakeppni sem þú og amma stýrðuð. Það er alls ekki sjálfgefið að fjölskylda eins og okkar haldi góðu sambandi og hittist á hverju ári til að fagna jólunum saman. Þetta eigum við allt ykkur ömmu að þakka og munum við gera allt sem við getum til að halda í þessi tengsl og þennan jóladag á komandi árum en við getum ekki ímyndað okkur jólin án hans eða fjölskyldunnar.

Elsku afi, þú munt alltaf eiga stað í hjarta okkar, svo einstaklega umhyggjusamur og hjartahlýr. Við erum þakklátar fyrir að börnin okkar, barnabarnabörnin þín hafi fengið að hitta þig og kynnast þér. Við þökkum þér kærlega fyrir allar þær góðu stundir sem við áttum saman í gegnum tíðina. Hvíldu í friði.

Hinsta kveðja

  • Ljóðin þér léku á tungu
  • og lifnaði ferskeyttur bragur,
  • er fuglar í fjörunni sungu
  • og fjörðurinn lognkyrr og fagur.
  • Látinn er ljóðanna smiður,
  • lífs til í birtunnar heimi.
  • Hugur minn bænina biður:
  • Bróðir minn, Drottinn þig geymi.

(Stefán Friðbjarnarson.)

Takk fyrir allt, elsku afi.

Björg, Jóhanna, Lilja og María.
-----------------------------------------------------------

Daginn eftir andlát afa sat ég við tölvuna og reyndi að vinna en hugurinn var fullur af minningum um hann. Ég gerði því það sem við nútímamanneskjur gerum iðulega – ég gúglaði nafn afa og fékk þá upp predikun sem hann hélt í Siglfirðingamessu í Grafarvogskirkju 25. maí 2008. Þar tengir afi þá hefð að brott fluttir Siglfirðingar hugsi alltaf heim til Siglufjarðar við það að „við förum öll að lokum heim til þess staðar, sem okkur er fyrirbúinn, samkvæmt trú okkar. Þangað getum við ekkert haft með okkur, utan það, sem við höfum öðrum gert eða gefið“.

Þessi orð afa eiga vel við. Hann gaf okkur fjölskyldunni sannarlega mikið og mér er efst í huga þakklæti – þakklæti fyrir að hafa átt afa að í 38 ár. Afa sem alltaf var til staðar, umhugað um velferð, heilsu og hamingju allra barnabarna og langafabarna, afa sem var alltaf að gera öðrum gott og gefa. Honum var umhugað um, alveg fram í það síðasta, að hann gleymdi engum afmælisdegi sinna 22 langafabarna.

Hann fylgdist vel með þeim og átti í góðu sambandi við syni mína, sérstaklega þann eldri, Sindra. Þegar við komum í heimsókn vildi hann iðulega gauka einhverju góðgæti að honum og fannst mamman heldur ströng að leyfa honum ekki að fá súkkulaðirúsínur. Hann dró gjarnan fram mynd af þeim saman og mér finnst ég heyra hann segja „við erum vinir, við Sindri“ er ég skrifa þessi orð.

Afi var ekki bara góður afi og langafi, hann var líka góður og gegnheill maður sem mátti ekkert aumt sjá. Þau amma ferðuðust mikið til útlanda og hann vildi gefa öllum betlurum sem urðu á vegi þeirra. Hann keypti líka alla happdrættismiða styrktarfélaga og neitaði engum sölumanni sem bankaði upp á.

Afi var alltaf flottur í tauinu – í jakkafötum og með vasaklút í brjóstvasanum, í fínum skyrtum með bindi. Á unglingsárum mínum gekk ég um tíma í gamalli svartri skyrtu af honum og fannst ég ansi töff. Hann hafði gaman af skarti og gekk með hringa og men, oftar en ekki frímúraraskart. Sterkust er samt minningin um afa í stígvélum og flíspeysu að vinna í lóðinni í Móskógum, sumarbústað þeirra ömmu, síld og rjómaskyr með súkkulaði í ísskápnum, rakspíralykt í lofti og tif í eldhúsklukkunni.

Kærleiksboðskapurinn var honum mikilvægur og hann hefði örugglega orðið góður prestur. Í lok farsæls starfsferils sem blaðamaður náði hann að sameina þetta tvennt með hugvekjum sem hann skrifaði í sunnudagsblað Morgunblaðsins í nokkur ár.

Afi kvaddi í byrjun maí, á árstíma sem hann hélt upp á þar sem gróðurinn vaknar aftur til lífsins á vorin eða eins og hann orðaði það í áðurnefndri predikun „þegar líf íslenska gróðurríkisins er leyst úr klakaböndum dauðans“ sem sýnir okkur hvað lífið er mikið kraftaverk.

En nú er afi kominn heim og eftir lifa gerðir hans og gjafir.

Rósa Elín.
------------------------------------------------

Stefán Friðbjarnarson Siglfirðingur var móðurbróðir okkar.

Hann var til sóma alls staðar þar sem hann fór, greindur ljúflingur. Stefán var pólitískur en umtalsfrómur, húmoristi, en ekki hæðinn, ekki hávaxinn, en stór í sniðum.

Það var alltaf gaman að hitta hann en erfitt að kveðja, sérstaklega nú, hinstu kveðju.

Anna Margrét, móðir okkar, lést fyrir skömmu, 96 ára, og var hress fram undir það síðasta. Stefán var yngstur barna Sigríðar Stefánsdóttur og Friðbjarnar Níelssonar, hann var litli bróðir og uppáhald systkina sinna. Milli hans og mömmu var afar kært og þau töluðu oft saman. Bæði voru ljóðelsk og ágætir hagyrðingar, skiptust á vísum og ljóðum og á stórafmælum ortu þau hvort öðru ljóð. Á áttræðisafmæli Stefáns flutti mamma honum þetta afmælisljóð og verður það nú kveðja okkar til hans.

  • Fögur rísa fjöll úr sæ,
  • fangi vefja lítinn bæ.
  • Þar sem áður sí og æ
  • síldin óð og glóði.
  • Margt er til í minninganna sjóði.
  • Dýrðlegur var drengurinn,
  • duggulítill sjarmörinn.
  • Með blik í auga, bros á kinn,
  • bróðirinn litli góði.
  • Margt er til í minninganna sjóði.
  • Ef hann fyrir augu bar
  • allir hrifust hvar sem var.
  • Klökknuðu margar kerlingar,
  • kannske grétu í hljóði.
  • Margt er til í minninganna sjóði.
  • Eftir hann var orðinn stór
  • orðstír góður víða fór.
  • Flutti ræður fræðasjór
  • og festi orð í ljóði.
  • Margt er til í minninganna sjóði.
  • Síðan þær ég fréttir fæ
  • að fyrir ráði heilum bæ.
  • Stýri blaði og stjórni æ
  • af stórum hug og móði.
  • Margt er til í minninganna sjóði.
  • Suður heiðar leiðin lá,
  • lásu allir Moggann þá.
  • Og til betri vegar brá
  • blaðamaðurinn fróði.
  • Margt er til í minninganna sjóði.
  • Lítum yfir æviveg.
  • Óskum honum, þú og ég,
  • að ellin verði yndisleg,alla gleði bjóði,
  • sem fegra muni minninganna sjóði.

Guð blessi minningu Stefáns Friðbjarnarsonar.

Atli og Kjartan Ásmundssynir.

  • Því minningin um morgunlandið
  • bjarta
  • um myrka vegu lýsir þínu hjarta
  • í veröld þá sem ósýnileg er...

(Tómas Guðmundsson)
---------------------------------------------------------------

Um fermingu lásum við Stjörnur vorsins.Við hrifumst af birtunni sem við okkur blasti, sáum veröldina í nýju ljósi, skynjuðum okkur sjálfa á óvæntan hátt, fundum að „við komum frá Guði og þetta er jörðin okkar“. Þó að væri heimsstyrjöld, jafnvel stríð fyrir ströndum, skyggði það lítið á vonglaða framtíðardrauma.

Stefán var afar næmur á ljóð og fegurð enda snjall hagyrðingur eins og hann átti kyn til. Við gátum rætt um snilld Tómasar tímunum saman. Við töluðum líka um annan skáldskap, allt frá Völuspá til Davíðs og Jóhannesar úr Kötlum. Við vorum ungir og veröldin birtist okkur í nýju ljósi skær og heillandi.

Við sátum hlið við hlið í þrjú ár í Gagnfræðaskólanum á kirkjuloftinu heima. Það var gott og gaman að vera til. Við undum okkur vel undir stjörnum vorsins og framtíðin beið í fjarska, óræð en í töfrabirtu. Eitt þótti okkur þó öruggt. Síldin hyrfi aldrei af Húnaflóa og Grímseyjarsundi og Siglufjörður myndi blómgast um aldir fram. En...

  • Svo skamma stundu æskan okkur treindist.
  • Svo illa vorum draumum lífið
  • reyndist.

Veruleikinn kom í heimsókn til okkar vinanna ekki síður en skáldsins. Ekki meira um það.

Sumrin voru líka góð þótt mér fyndust veturnir betri.

Sumarkvöld eitt þegar sól var hnigin til fjalla datt okkur Stefáni í hug að rölta upp í Fífladali. Og við létum ekki þar við sitja heldur paufuðumst alveg upp á Hafnarfjall og við okkur blasti víðátta böðuð sólskini. Við héldum niður í Lambadali og út Messugötur og knúðum dyra á Dalabæ. Halla tók okkur tveim höndum og bauð gistingu. Lítið varð um svefn því að Halla var fróð og skýr og skáldmælt eins og flestir Hjálmarsniðjar Kristjánssonar. Heim héldum við morguninn eftir, fórum Almenninga og yfir í Skarðdal.

Að loknu gagnfræðaprófi skildi leiðir. Stefán hélt suður til náms, ég norður. Ég saknaði vinar míns. Við skrifuðumst á, hittumst einstöku sinnum og alltaf eins og við hefðum kvaðst í gær. En þó að taugin milli okkar væri sterk átti hún enn eftir að styrkjast. Stefán eignaðist fyrir eiginkonu frænku mína og trúnaðarvin, Huldu dóttur Maggýjar móðursystur minnar og Sigmundar. Þau höfðu ætíð verið mér sem aðrir foreldrar. Stefán gat ekki eignast betri förunaut. Það vissi ég manna best og það sýna börn þeirra. Þeim og öðrum ástvinum Stefáns votta ég samúð mína, óska þeim til hamingju með að hafa átt slíka foreldra og bið þeim blessunar Guðs.

Stefán kveður síðastur Friðbjarnarbarna. Anna lést í fyrra, einstök öndvegiskona og skörungur. Hana þekkti ég best þeirra systkina að Stefáni slepptum.

Enn ljóma stjörnur vorsins. Þær vöktu á djúpum vorhimni alla ævileið okkar, hvort sem byr var hagstæður eða stormurinn í fang. Og þær lýsa enn þegar góður drengur er genginn.

Ólafur Haukur Árnason.
--------------------------------------------------

Þegar Stefán Friðbjarnarson kom til starfa á ritstjórn Morgunblaðsins á árinu 1974 voru enn mjög náin tengsl á milli blaðsins og Sjálfstæðisflokksins. Geir Hallgrímsson var formaður Sjálfstæðisflokksins og myndaði ríkisstjórn það ár eftir einn glæstasta kosningasigur í sögu flokksins. Hann var jafnframt stjórnarformaður Árvakurs hf., útgáfufélags blaðsins.

Fjórum árum seinna varð Sjálfstæðisflokkurinn að þola mikinn ósigur í borgarstjórnar- og þingkosningum og það sumar varð grundvallarbreyting á meðferð blaðsins á málefnum flokksins, sem var innsigluð fimm árum síðar, sumarið 1983, með formlegum hætti.

Stefán var af kynslóð sjálfstæðismanna sem voru hollir flokki sínum og forystumönnum hans og hafði reyndar sjálfur verið einn helzti forystumaður hans á Siglufirði um skeið. Hann hóf störf sem þingfréttaritari og sat þess vegna þingflokksfundi flokksins um skeið en varð jafnframt einn af leiðarahöfundum blaðsins.

Í því fólst að taka þátt í leiðarafundum á hverjum morgni, þar sem rætt var um efni leiðara og Staksteina næsta dags og ákveðið hver skyldi taka þau skrif að sér þann daginn. Segja má að við Stefán höfum því setið slíka fundi saman í tæpan aldarfjórðung, nánast alla virka daga ársins.

Framan af voru það einungis ritstjórar blaðsins og trúir og traustir sjálfstæðismenn sem sátu þá fundi og tóku þátt í þeim skrifum. Á seinni hluta starfstíma Stefáns hafði orðið á því umtalsverð breyting. Það þurfti ekki lengur flokksskírteini til að sitja þá fundi og meiri áherzla var lögð á að breikka efnisval í þeim skrifum og til þess þurfti fjölbreyttari hóp með breiðari þekkingu og ólíkar skoðanir.

Ég veitti því athygli að Stefáni þótti þessar breytingar svolítið erfiðar. Hann hvatti til varkárni og hafði með því þau áhrif á okkur sem yngri vorum að við gættum betur að okkur. Það skipti máli á umbrotatímum í samskiptum blaðs og flokks.

Stefán Friðbjarnarson var einstaklega heilsteyptur og traustur samstarfsmaður.

Hann hélt alltaf ró sinni í því daglega argaþrasi sem einkenndi ritstjórn Morgunblaðsins sem vinnustað.

Ég lærði fljótt að það var hyggilegt að hlusta á gagnrýni hans og athugasemdir.

Styrmir Gunnarsson.
--------------------------------------------------

Kveðja frá ritstjórn Morgunblaðsins

Stefán Friðbjarnarson var Morgunblaðsmaður. Hann tengdist blaðinu föstum böndum sem fréttaritari þess á Siglufirði um langt skeið, en þar var hann lengi áhrifamaður. Hann hafði sinnt fréttaritarastarfinu í um aldarfjórðung þegar hann flutti til Reykjavíkur og hóf störf þar sem blaðamaður og tengdist jafnframt stjórnmálaskrifum blaðsins og var í nánu samstarfi við ritstjóra um jafnlangt skeið og fyrri tengslin vörðu. Þessi beinu tengsl stóðu því í hálfa öld.

Stefán naut virðingar og mikils trausts á blaðinu, og gilti það jafnt um ritstjórn þess og starfsmenn almennt á þessum fjölmenna vinnustað.

Blaðið breyttist í tímans rás í takt við þjóðfélagið sjálft. Tími flokksblaðanna, sem svo var kallaður, stendur höllum fæti í umræðu, enda fjarri því gallalaus. En þar fór þó enginn fram undir fölsku flaggi. Tiltekinn málstaður átti verjendur og sækjendur á þessum fjölmiðlum. Taumur þeirra, sem fyrir honum fóru í almennri umræðu, var dreginn feimnislaust og stundum minna eða jafnvel lítið gert úr sjónarmiðum annarra.

Enda vitað fyrir víst að þeirra yrði gætt annars staðar. Þótt ólíkt sé um flest minnir þetta fyrirkomulag þó að nokkru á málflutning sem tíðkast hvarvetna fyrir dómstólum, þar sem sjónarmið beggja eða allra sem þar eiga mál undir þurfa að koma fram og þar er einnig bent á veikleika í málflutningi „andstæðinganna“. Fyrir dómstólum er þess þó gætt að stilla áróðri og fullyrðingum í mun meira hóf en þarna var stundum gert. Jafnvel þeir, sem þá stundina eru í hvað minnstu áliti í þjóðfélaginu, fá þó fyrir dómstólum eins velviljaðan málflutning með sér eins og stætt er á.

Ég á persónulega góðar minningar um Stefán Friðbjarnarson frá því að ég var við þingfréttaskrif á spennandi tímum og var jafnframt hlaupamaður um stjórnmálaleg dálkaskrif með námi mínu. Stefán varð fastur starfsmaður á blaðinu um þetta leyti niðri í Aðalstræti 6. Ritstjórar blaðsins voru lengi á „útkikki“ eftir ungu fólki til slíkra verka, sem var áhugasamt um þjóðmál og, þótt það væri ekki rætt, höfð hliðsjón af því hvort það væri nokkuð upp á kant við málstað réttlætisins sem blaðið fylgdi í stjórnmálaumræðunni, þótt þess gætti miklu minna í blæ frétta en stundum er haldið fram nú.

Þegar ég var í hópi þeirra sem Matthías kallaði síðar hugvitssamlega „morgunblaðseggin“ vorum við staðsett í allstóru herbergi á ritstjórnarganginum norðan megin á blaðinu. Stefán var okkar næsti yfirmaður og eins konar millistykki okkar við ritstjórana. Hann var prýðilega pólitískur en mun sjóaðri þá en eggin voru. Hann var hægur og hávaðalaus, elskulegur og háttvís en enginn lét það blekkja sig. Því hann var mjög staðfastur í skoðunum og fastur fyrir og vildi engan bjálfahátt.

Stefán hafði þó gaman af því hversu baráttuglatt þetta unga fólk var. En hann var þroskaðri en það og ráðinn í því að láta það njóta þeirrar reynslu. Það kom okkur vel. Hann gerði okkur grein fyrir því að góður málstaður hefði ekkert gagn af hóflausri fullyrðingagleði sem allir sæju í gegnum og vandaðir lesendur myndu telja hana móðgun við sig. Enda væri það svo, þótt við ættum kannski erfitt með að trúa því, að það hefði enginn einn einkarétt á sannleikanum. Og hann væri vandmeðfarinn, minnti stundum á fjöll sem eru „ólík sjálfum sér“ sé horft úr ólíkum áttum.

Stefán var heilsteyptur, góðgjarn og þrautreyndur blaðamaður og hertur í pólitískum eldi á heimaslóð, þar sem lengi var tekist harðar á en víðast á landinu. Það var gott fyrir ungviðið að njóta hans á mótunarskeiði og frábært fyrir blaðið að búa að krafti hans og velvild svo lengi.

Fyrir það er þakkað á kveðjustund.

Davíð Oddsson.
------------------------------------------------------

Ég kynntist Stefáni Friðbjarnarsyni þegar hann sat í stjórn Ríkisspítalanna árin 1978-1995. Stóran hluta þess tíma var hann varaformaður stjórnar og vegna þessa kynntist ég honum meir en ella hefði verið.

Stefán var einhver sá hógværasti maður sem ég hef kynnst. Hann hafði enga þörf fyrir að láta á sér bera. Hann mætti vel undirbúinn á alla fundi. Ef honum fannst þau gögn sem fylgdu fundarboðum ekki nægja óskaði hann eftir frekari upplýsingum.

Með Stefáni í stjórninni voru margir öflugir einstaklingar; þingmenn, embættismenn og fagfólk. Formaður stjórnar var skipaður af ráðherra, aðrir stjórnarmenn kosnir af Alþingi og starfsmönnum. Varaformaður var kosinn af öðrum stjórnarmönnum. Eftir að Stefán var kosinn varaformaður í fyrsta sinn var hann ávallt endurkjörinn samhljóða.

Flestir stjórnarmeðlima höfðu mikla þekkingu á málefnum spítalans og heilbrigðisþjónustu. Þegar Stefán tók til máls á fundum var öllum ljóst að þótt heilbrigðisþjónusta væri ekki hans „fag“ var málflutningur hans þannig að eftir var tekið. Hann var sannkallaður þungavigtarmaður. Áherslur hans voru skýrar. Hagsmunir spítalans og starfsfólks voru honum ávallt ofarlega í huga en hagsmunir sjúklinga þó ætíð í fyrsta sæti.

Ég velti því stundum fyrir mér í tengslum við umræður um spítala og heilbrigðiskerfið almennt, hvort það hafi ekki verið missir fyrir heilbrigðiskerfið að stjórnir stofnana þess voru lagðar niður. Stjórnir sem skipaðar eru einstaklingum með eiginleika eins og þá sem Stefán hafði til brunns að bera eru hverri þjóð mikils virði.

Það voru mikil forréttindi að fá að starfa með Stefáni. Ég sendi aðstandendum hans mínar innilegustu samúðarkveðjur.

Davíð Á. Gunnarsson.