Heimildasíða

Tengt Siglufirði

Ófeigur Eiríksson, bœjarfógeti og sýslumaður

Ófeigur Eiríksson.  Fæddur 14. ágúst 1927. Dáinn 27. mars 1980.

Kær vinur minn og náinn samstarfsmaður um árabil, Ófeigur Eiríksson, sýslumaður og bæjarfógeti á Akureyri og Dalvík er látinn, langt um aldur fram, aðeins 52 ára að aldri. Við fráfall hans er svo margs og margs og alls góðs að minnast frá samveru okkar og nánu samstarfi á Siglufirði forðum daga, að ég get ekki orða bundizt, nú er hann er ailur, þótt samskipti okkar hin síðari ár hafi ekki verið jafnnáin og áður var, en þó alltaf góð og ánægjuleg, og vík hafi verið milli vina um langa hríð.

Ég minnist þess nú, að er ég fluttist til Siglufjarðar fyrir nærri 28 árum, voru í sumarlögregluliði bæjarins allmargir ungir og glæsilegir menn, flestir námsmenn. Einn þessara ungu manna var Ófeigur Eiríksson, með hæstu mönnum vexti, grannur og spengilegur, með fjaðurmagnaðan limaburð íþróttamanns. — Ég komst að því, að hann var þá tiltólulega nýlega fluttur til Siglufjarðar frá Akureyri og kvæntur ungri og myndarlegri stúlku, siglfirzkri, Ernu Sigmundsdóttir, en kynnzt hafði ég föður hennar, Sigmundi Einarssyni, er ég starfaði á sumrum á Siglufirði á námsárum mínum. —

Ófeigur Eiríksson - ókunnur ljósmyndari

Ófeigur Eiríksson - ókunnur ljósmyndari

Svo þróuðust mál, að er Ófeigur hafði lokið lögfræðiprófi vorið 1953 réðst hann sem fulltrúi við bæjarfógetaembættið á Siglufirði og hófust þá fyrir alvöru kynni okkar, sem með árunum urðu að einlægri vináttu. Varð mér brátt ljóst, að ráðning hans í það starf, sem áður er nefnt hefði verið vel ráðin og að ekki myndi hann láta sinn hlut eftir liggja í önn dagsins, enda var hann víkingur til vinnu, skjótráður og skarpur og samvizkusamur með afbrigðum.

Ófeigur Eiríksson var fæddur 14. ágúst 1927 að Breiðagerði í Lýtingstaðahreppi í Skagafirði og ólst upp þar í sveit með foreldrum sínum, þeim hjónum Eiríki Einarssyni og Rut Ófeigsdóttur. Eiríkur lézt skyndilega langt fyrir aldur fram árið 1952, en Rut, móðir Ófeigs er á lífi áttræð að aldri. — Stúdentsprófi lauk Ófeigur vorið 1948 og kandidatsprófi í lögum vorið 1953, svo sem áður segir. —

Á Siglufjarðarárum sínum var hann oft og langtímum saman settur bæjarfógeti í fjarveru minni um þingtímann. Vissi ég vel, að engar áhyggjur þyrfti ég, í fjarveru minni, að hafa af rekstri embættisins, meðan hann veitti því forstöðu, vegna starfshæfni hans og öryggis, þótt naumast gerðist nokkuð svo, sem við kom embættinu, að ekki léti hann mig vita, hvað í efni væri og ræddi málin við mig. Virti ég þetta mjög við hann, þótt ég vissi vel, að allra manna bezt væri honum sjálfum treystandi til að ráða svo fram ur því, sem að höndum bar, að ekki yrði á betra kosið. —

Svo háttaði til á Siglufirði öll þau ár, sem ég bjó og starfaði þar, að í því sama húsi, sem skrifstofur bæjarfógetaembættisins voru í, var einnig embættisbústaður bæjarfógeta. — Af því leiddi, að náin og ánægjuleg kynni stofnuðust milli þess ágætisfólks, sem þá starfaði á bæjarfógetaskrifstofunum og okkar hjóna og barna okkar. Má raunar segja, að við, íbúar hússins og starfsfólk embættisins hafi litið á sig sem eina og sömu fjölskyldu. —

í því heimilislífi komu aðrir mannkostir Ófeigs vel í ljós. Hann var allra manna háttprúðastur og hafði geðfellt og vingjarnlegt viðmót við hvern sem var. Skemmtilegur var hann í viðræðum, fyndinn og orðheppinn, enda gæddur góðri greind. — Hann var fastur fyrir í skoðunum sínum á mönnum og málefnum, en aldrei ósanngjarn og lét ekki, svo ég viti til, mismunandi skoðanir sínar og annarra manna bitna á þeim á nokkurn hátt, enda gerðist hann, hvar sem hann dvaldi vinsæll og vinmargur og var vinahópur hans ekki bundinn neinum sérstökum hópi eða flokki. — Á Siglufirði tók Ófeigur all-mikinn þátt í félagsmálum, einkum þeim, sem að íþróttum lúta, enda var hann á yngri árum sínum áhugasamur og snjall íþróttamaður. —

Hann var öruggur liðsmaður Sjálfstæðisflokksins í sókn og vörn og munaði vel um liðyeizlu hans, þar sem hann tók til hendi. Sat hann um skeið og þar til hann flutti frá Siglufirði í bæjarstjórn og bæjarráði Siglufjarðar og mun þar sem annars staðar hafa unnið störf sín af skyldurækni og dugnaði. Ófeigur Eiríksson var mikill embættismaður, hvar sem hann starfaði og gegndi embættisverkum öllum af örjrggi, reisn og myndugleika. —

I tómstundum sínum stundaði hann ferðalög og útivistir var t.d. áhugasamur og heppinn laxveiðimaður, en á því sviði áttum við litla samleið, mér kannske til lasts, en ekki honum. — Haustið 1960 hvarf Ófeigur frá Siglufirði, þá orðinn bæjarfógeti í Neskaupstað í Norðfirði. Þótti mikil eftirsjá að honum, er hann flutti frá Siglufirði sem vonlegt var, og tómlegra þótti mér lengi eftir það á bæjarfógetaskrifstofunum þar og á heimilinu er ég naut ekki lengur nærveru hans og daglegra samvista við hann.

I Neskaupstað mun hann sem annars staðar hafa notið vinsælda og trausts, bæði sem yfirvald og borgari og ekki mun svo síður hafa verið eftir að hann fluttist á heimaslóðir sínar til Akureyrar haustið 1967, en skipaður var hann bæjarfógeti þar og sýslumaður í Eyjafjarðarsýslu í júní það ár og gegndi hann því embætti til dauðadags. Fyrir nokkrum árum kenndi Ófeigur þess sjúkdóms, sem nú hefir leitt til þess, sem orðið er. Varð hann hans vegna að leggjast all oft á sjúkrahús, einkum hin síðari ár. Sjúkdóm sinn mun hann hafa borið af karlmennsku, þótt starfslöngun hans og meðfædd skyldurækni og samvizkusemi muni á stundum hafa valdið honum nokrum óróleika. —

Síðast sá ég Ófeig vin minn fyrir um 1 ári. Hafði þá sjúkdómsþreyta og endurteknar sjúkrahúslegur bersýnilega sett mark sitt á útlit hans og fas sem vonlegt var. Sagði hann mér við þennan síðasta fund okkar, að þá yrði þess skammt að bíða, að hann þyrfti enn að leggjast á sjúkrahús. Þó var hann léttur í máli sem fyrr og hélt fullri andlegri reisn sinni. —

Eftir langvarandi og efiða veikindabaráttu hlotnaðist honum að lokum sú náð, sem margir óska sér, þegar þar að kemur,að deyja í svefni. Svo sem áður er að vikið var Ófeigur kvæntur Ernu Sigmundsdóttur frá Siglufirði, sem lifir mann sinn ásamt 4 börnum þeirra. Er hún dóttir hjónanna Sigmundar Einarssonar, skipstjóra, sem er fyrir löngu látinn og Soffíu Guðbjartsdóttur, sem látin er fyrir örfáum árum, þá orðin öldruð kona. Bjó hún um langt skeið hjá þeim Ófeigi og Ernu dóttur sinni í öruggu skjóli þeirra. Erna Sigmundsdóttir er mikil mannkostakona. Hún stóð með hógværð og látleysi fast við hlið manns síns í tignarstöðu hans og dagsins önn og ekki mun hún síður hafa styrkt hann og stutt og reynzt honum sannur verndarengill í langvarandi vanheilsu hans. —

Börn þeirra Ernu og Ófeigs eru

Rut Ófeigsdóttir, gift Hólmsteini Hólmsteinssyni, framkvæmdastjóra, búsett á Akureyri og eiga þau hjón 3 börn,
  • Sigmundur Einar, verkfræðinemi, í heimahúsum,
  • Soffía, við nám í menntaskóla, heitbundin Lárusi R. Blöndal frá Siglufirði, einnig í foreldrahúsum og
  • Ófeigur Örn í barnaskóla. Öll eru börnin 4 mannvæn og vel gerð svo sem þau eiga kyn til í báðar ættir. 

Þau Rut Ófeigsdóttir og Eiríkur Einarsson, foreldrar Ófeigs, eignuðust 7 börn, en af þeim eru nú aðeins 3 á lífi, þau Óskar, fyrrum búnaðarráðunautur, búsettur á Akureyri, Ragnar, búnaðarráðunautur í Skagafirði og Birna húsfreyja á Akureyri. Látin eru nú auk Ófeigs, Helgi, sem dó á unglingsárum, Bergur, sem látinn er fyrir fáum árum og Stefán, sem andaðist fyrir örfáum vikum. —

Mikill harmur er kveðinn að Rut Ófeigsdóttur á efri árum hennar, er hún á á bak að sjá þrem sonum sínum, nú síðast Ofeigi, á fáum árum, sem allir létust langt um aldur fram. — Er henni og eftirlifandi börnum hennar vottuð innileg samúð vegna his mikla missis. Sár er einnig harmur þinn, Erna, barna ykkar, tengdasonar og barnabarna við fráfall elskulegs eiginmanns, föður, tengdaföður og afa, á bezta aldri. —

Ykkur öllum get ég ekki óskað neins betra en þess, úr því sem komið er, að ykkur megi „innan skamms skína úr skýjum sólin blíð" og að í skini sólar megi endurminning þess sem var um vammmlausan öðlingsmann ylja ykkur og verma. Fari svo minn góði vinur og gamli samstarfsmaður vel á fund Herra síns. Þakkir eru honum nú að leiðarlokum færðar frá mér og mínum fyrir vináttu hans, drengskap og hollustu, sem var slík, að okkur mun aldrei úr minni líða. Einar Ingimundarson.

----------------------------------------------

Ófeigur Eiríksson er fallinn frá langt um aldur fram, aðeins 52ja ára. Enda þótt fráfall hans bæri skyndilega að í fjarlægri heimsálfu kom það þó hvorki ástvinum hans né þeim er þekktu hann með öllu á óvart eftir svo langvarandi veikindi sem Ófeigur hefur átt við að stríða. En þó að aldurinn væri ekki hærri átti Ófeigur að baki langan embættisferil.

Hann var skipaður bæjarfógeti í Neskaupstað síðla árs 1960 og hélt þá þangað austur ásamt fjöiskyidu sinni, þar öllu og öllum ókunnur, frá Siglufirði þar sem hann hafði starfað við bæjarfógetaembættið sem fulltrúi allt frá því að hann lauk lagaprófi vorið 1953. Ófeigur var löngum á þessum árum settur bæjarfógeti á Siglufirði. Á námsárum sínum hafði Ófeigur gegnt lögreglumannsstörfum á Siglufirði nokkur sumur.

Í Neskaupstað kom Ófeigur að litlu og þægilegu embætti þar sem aðstæður voru að ýmsu leyti ákjósanlegar, betri embættisbústaður en víðast hvar annars staðar og skrifstofur embættisins í hluta sama húss, lítt aðskildar frá heimili bæjarfógetans. Umdæmið var heldur ekki víðlent eða erfitt yfirferðar þó innilokað væri oft langtímum saman.

Í þessu umhverfi vann Ófeigur störf sín svo orð fór af og athygli vakti langt út fyrir umdæmi hans. Það var á þessum árum sem ég kynntist Ófegi Eiríkssyni og þá sem dómara í fjölmörgum landhelgismálum breskra togaraskipstjóra. Ófeigur var að eðlisfari hlédrægur maður, allt að því feiminn, en þó ákveðinn svo eigi varð honum haggað frá því er hann taldi vera rétt. Með okkur ófeigi tókst strax eitthvað annað og meira en venjulegur kunningsskapur.

Mér var, er ég kom í fyrsta landhelgismálið, skipað til herbergis í bæjarfógetabústaðnum, inn af réttarsalnúm. Þar skyldi sofið á meðan á málinu stæði eftir því sem réttarhlé leyfðu. Næturnar urðu tíu því yfirheyra þurfti alla skipverja togarans og marga varðskipsmenn auk mats- og skoðunarstarfa. Frá því máli og mörgum öðrum er margs að minnast.

T.d frá þessu fyrsta máli er einn hinna erlendu sjómanna kvaðst ekki reiðubúinn að vinna eið nema hann fengi helga bók. Ófeigur brá eins og ávallt skjótt við í öllum vanda og kom að vörmu spori með Biblíu, sem var lítið eitt snjáð og bar þess því nokkur merki að hún hefði oft verið handleikin. Erlendi sjómaðurinn hafði þá án frekari mótmæla eftir dómaranum eiðinn með lotningu um leið og hann lagði hönd sína á Biblíu bæjarfógetaheimilisins.

Slík bók hefði trúlega ekki verið tiltæk alls staðar í réttarsölum. Næturnar voru ekki allar notaðar til svefns. Bæði var það að réttarhöldin stóðu yfirleitt langt fram á nótt og eftir þau gafst loks ráðrúm til annarra og skemmtilegra hluta, félagsskapar við bæjarfógetann og fjölskyldu hans með öðrum sem að málinu störfuðu.

Þó átti Ófeigur þá alla jafna fyrir höndum vandasöm og krefjandi störf sem ljúka varð áður en framhald yrði á málinu næsta morgun, annaðhvort við undirbúning eða samningu dóms, en engu að síður gaf hann sér ávallt tíma til þeirra gleðistunda og var þá oftast sá sem mest hafði fram að færa og jafnan hrókur þess fagnaðar. Margar urðu ferðirnar eftir þetta til Neskaupstaðar á þessum árum, enda virtust landhelgisgæslumenn Ieitast við að færa þau skip er þeir stóðu að brotum miklu oftar þangað en efni stóðu til, því oftar en hitt var skemmri leið til annarra hafna. Þeir vissu að í Neskaupstað var Ófeigur og því leituðu þeir þangað.

Það var einnig okkur hinum, sem að þessum málum unnum, ávallt tilhlökkunarefni á þessum árum að halda til starfa okkar hjá bæjarfógetanum í Neskaupstað. Ófeigur var einkar vel gerður maður, sannur og traustur jafnt í störfum sínum sem einkalífi svo til fyrirmyndar var öllum er því kynntust. Með okkur Ófeigi tókst einlæg vinátta sem ég mat jafnan mikils. Að upplagi var Ófeigur ræktunarmaður og hann var áhugamaður um skógrækt.

Mér er það minnisstætt að þegar hlé varð á réttarhöldum og bíða þurfti eftir einhverju var Ófeigur gjarnan kominn út og farinn að huga að og fara höndum um trjágróðurinn í garðinum. Hann hafði mannbætandi áhrif á þá sem í návist hans voru. Landhelgisdómar eru alla jafna upp kveðnir við erfiðari aðstæður en dómar almennt, þeim málum er hraðað meira en öðrum málum og skipi er yfirleitt ekki leyft að láta úr höfn fyrr endómur hefur verið upp kveðinn.

Marga slíka dóma samdi Ófeigur við þær aðstæður er hér var vikið að. Þá kom sér vel hvílík hamhleypa hann var til starfa, nákvæmur í störfum svo fágætt er, glöggur og réttsýnn og þar af leiðandi bæði góður og farsæll dómari. Landhelgisdómar hans báru þess ekki merki, hvorki að efnismeðferð né niðurstöðu til, að þeir voru oftast samdir á undraskömmum tíma á meðan aðrir sváfu. Með sömu atorku og nákvæmni vann hann öll sín embættisstörf.

Því ávann hann sér traust jafnt yfirboðara sinna er með stjórnvöld fóru sem alla annarra er honum kynntust og til starfa hans þekktu. Hann var skipaður sýslumaður í Eyjafjarðarsýslu og bæjarfógeti á Akureyri frá hausti 1967, í þeim bæ sem hann hafði alist upp og gengið til mennta og þar sem flestir hans nánustu bjuggu. Honum auðnaðist því að fá að gegna þeim embættisstörfum, sem hann hafði áreiðanlega ungur stefnt að, í heimabæ sínum, á þeim stað er hann sjálfur helst óskaði að fá að lifa og starfa.

Ófeigur var því mikill gæfumaður eins og hann hafði sjálfur unnið til. Á seinni árum hefur fundum okkar fækkað enda heyra þau mál, sem leiddu okkur saman, sem betur fer sögunni til. Og þá brast heilsan sjúkdómurinn setti á hann mark sitt, starfsorkan þvarr og Ófeigur varð tilneyddur að hverfa frá störfum vegna veikinda á þeim vetri sem nú er brátt á enda. Það var Ofeigi, svo starfsömum manni, þung raun, en nú er því helstríði lokið. Eins og komið var er það Guðs náðargjöf að hann skyldi ekki þurfa að bera veikindi sín og þjást lengur en orðið var. Þeir, sem kynntust Ófeigi Eiríkssyni náið, munu ávallt minnast hans sem góðs og vammlauss drengs. Bragi Steinarsson.