Heimildasíða

Tengt Siglufirði

Barði Barðason skipstjóri

Barði Barðason F. 19. febrúar 1904 D. 26. maí 1969

Í dag verður til grafar borinn einn af kunnustu skipstjórn armönnum landsins. Barði Barðason frá Siglufirði.

Hann var sonur hins kunna hákarlaveiðiskipstjóra, Barði Barðason og konu hans, Ingibjörg Þorleifsdóttur frá Siglunesi.

Má því með sanni segja að honum hafi verið í blóð borin víkingaeðli og sjósóknarandi fiorfeð'rairana. 14 ára að aldri hóf hann landróðra sjómennsku á smábátum og gerðist 16 ára að aldri formaður.

Fiskimannapróf tók hann 1924 og farmannapróf 1927. Um 5 ára skeið var hann skipstjóri á vélskipinu VS. Alden", 10 ár skipstjóri á „VS Gunnvöru" og 14 ár skipstjóri á tog og síldveiðiskipinu „Ingvari Guð jónssyni". Um hið sögufræga happaskip „Gunnvöru" er það að segja, að sennilega hefur ekkert skip í íslenska sáldveiðiflotanum fært eins mikla björg í bú, miðað við upphaflegt kaupverð skipsins, eins og þessi litla happafleyta.

Barði Barðason - Ljósmynd: Kristfinnur

Barði Barðason - Ljósmynd: Kristfinnur

Smíði vélskipsins „Ingvars Guð jónsonar" var undir eftirliti Barða sjálfs, og hann sigldi skipinu til Íslands og inn á Siglufjarðarhöfn á afmælisdegi vinar síns, semi skipið var skírt í höfuðið á. Smíði þessa skips markaði að ýmsu leyti þáttaskil í útgerðarsögu okkar Norðlendinga. Um margra ára skeið átti Barði heitinn samvinnu við vini sína, hina þjóðkunnu athafnamenn bræðurna Ingvar heitinni og Gunnlaug Guðjónsyni — var samvinna þessi á sviði athafna og framkvæmda til sannrar fyrirmynda.

Hinn 14 .desember 1929 gekk Barði heitinn að eiga Helga Þorsteinsdóttir, f. 10. júlí 1904, að Tröf í Álftafirði vestra, en hún lézt þ. 28. apríl 1964.

Helga heitin var glæsileg dugnaðar- og fríðleikskona. Voru þau hjón, lengst af búsett hér á Siglufirði, en einnig í Stykkishólmi og Reykjavík, og var heimili þeirra annálað fyrir gestrisni og mynd arbrag.

Tvær dætur eignuðust þau Helga og Barði:

  • Sigurlaug Baraðdóttir, gifta Valdimar Friðbjörnssyni, skipstjóra og verkstjóra í Reykjavík, og 
  • Ingibjörg Barðadóttir, sem annast hefir hússtjórn fyrir föður sinn eftir lát Helgu, móður þeirra systkina.

Barði Barðason var í fremstu röð íslenzkra skipstjórnarmanna aflakónga mikill, og má í því sambandi má benda á, að sumarið 1944 aflaðaði „Gunnvör" samtals 27 þúsund mál og tunnur síldar. Þá má ekki gleyma að minnast á aflabrögð „Ingvars Guðjónssonar", sem voru með ágætum, hvort heldur sem stunduð var síldveiði eða togveiðar.

Barði heitinn var glæsimenni hið mesta í allri framkomu. Hann var í orðsins fyllstu merkingu „þéttur á velli og þéttur í lund", og þegar hann var uppi á sitt bezta, var hann rammur að afli — enginn veifiskati, hvorki andlega né líkamlega. Hann var hrókur alls fagnaðar í hópi fjöl skyldu og vina, ræðinn og skemmtilegur, enda hafði hann aflað sér víðtækrar þekkingar á mönnum og málefnum.

Hann var strangur en réttlátur húsbóndi, strangastur var hann við sjálfan sig og kröfuharður — enda ávallt í fremstu víglínu eins og sæmir góðum herforingja. Árið 1962, þá farinn að þreytast á skipstjórnarstörfum, tók hann að sér forstjórastarf við síldarleit á Siglufirði og Dalatanga fyrir íslenzka síldveiðiflotann. Munu allir sammála um það, að þar hafi verið að starfi maður, sem bjó yfir mikilli þekkingu og reynslu á þessu sviði.

Framkvæmdir hans allar voru í þessu sem öðrum störfum hans bornar uppi af réttsýni og þjónustulund, enda voru hjartfólgnustu áhugamál hans, blómlegt atvinnulíf íslenzku þjóðarinnar til lands og sjávar. Ég, sem þetta rita, átti því láni að fagna, að vera háseti Barða Barðasonar frá 14 ára aldri fram yfir tvítugt. Ég flyt þér gamli húsbóndi og vinur, bróðurlega kveðju mína og þakkir fyrir allan þinn drengskap og þína handleiðslu, sem ég varð aðnjótandi á þeim árum, þegar ég bjó mig undur mitt ævistarf. Siglufirði, sjómannadaginn.
Axel Schiöth skipstjóri.
----------------------------------------------

ÞAÐ var sumarið 1942, sem ég sá hann fyrst. Hafði heyrt frægðarsögur af honum áður, því hann var einn af þeim stóru, þ. e. í hópi toppaflaimanna þeirra ára. Ég aðstoðarmaður á pressunum í verksmiðjunni á Hjalteyri, hann skipstjóri á aflaskipinu Gunnvöru. Ég þorði aldrei að kasta á hann kveðju þetta sumar, leit bara upp til hans, sá hann í mátulegri fjarlægð, dáði hann og var upp með mér af, að pabbi hafði sagt okkur skylda í fimmta lið.

Á þessum árum voru aflamennirnir hetjur í augum okkar unglinganna. Þeir tóku við af fornköppunum, við vissum, að allt stóð og féll með þeim. Sextán ár liðu og ég á Akureyri í hálfgerðum sárum vegna persónulegs skipbrots. Það var sumar og mig vantaði eitthvað að gera. Í slippinum heima stóð m.b. Ingvar Guðjónsson í skveringu fyrir sumar vertíðina.

Með hálfum hug klöngraðist ég upp stigann, gekk á fund þessa gamla átrúnaðargoðs míns og frænda og spurði, hvort hann gæti tekið uppgjafa lögfræðing með sér á síldina. Brosið var hlýtt, augun ljómarðu þegar hann sagði: „Vertu velkominn frændi". Þannig hófst kynning okkar og hún entist til siðaðasta dags.

Við hittumst oft sl. sumar þegar hann stóð á verðinum við senditækin að gefa síldarskipunum leiðbeiningar. Mér hlýnaði alltaf innan í mér, þegar rödd hans heyrðist í tækinu á Norðfirði, þar sem ég var að bjástra við síld til að hafa ofan af fyrir mér í skólaleyfum mínum. Og alltaf þegar við hittumst var handtakið jafn innilegt og ljóminn í augunum sá sami.

Hann var drengur góður og gat ekki leynt því. Ég ætla ekki að skrifa miklið hól. Það var ekki að skapi frænda míns, en ég þakka honum fyrir allt; skemmtilegt sumar, örvandi hvatningar, þolinmæði og lundgæzku og umfram allt fyrir það lítillæti að gleyma aldrei að taka í höndina á mér, þegar við hittumst á förnum vegi. Ég sendi eftirlifandi ættingjum samúðarkveðjur og kveð góðan vin og frænda með virðingu og þökk.
Björn Bjarmann.
-------------------------------------------------------------

Barði G S. Barðason, skipstjóri

Hann fæddist 19. febrúar 1904 á Siglufirði.
Foreldrar hans voru merkishjónin Ingibjörg Þorleifsdóttir frá Siglunesi og Barði Barðason, skipstjóri, þekktur hákarlaveiðiformaður og afburða sjómaður.

Þau hjónin eignuðust alls 6 syni:

1. Skafta, sem dó 5 ára. 4. Barða, sem dó á fyrsta ári. 5. Barða Geirmund, skipstjóra. 6. Þórhall stýrimann, sem er á lífi og var stýrimaður hjá bróður sínum.

Við fráfall Barða er horfinn af sjónarsviðinu einn af svipmestu og merkustu skipstjórum íslenzka fiskibátaflotans. Barði hóf formennsku á árabát aðeins 14 ára gamall. Bar þá strax á hæfileikum hans til mannaforráða. Hann lauk minnaprófi árið 1924 og hóf þá þegar skipstjórn. Árið 1927 lauk hann farmannaprófi frá Stýrimannaskóla íslands með fyrstu einkunn. Hugur Barða stóð þá mest til siglinga á stærri skipum.

Hann hafði um skeið verið í siglingum með sæmdarskipstjóra, Rafni Sigurðssyni. Af náinni kynningu minni við Barða tel ég að hann hafi í mörgum tilfellum tekið sér Rafn til fyrirmyndar í öllu því er bezt mátti verða, þó fór það svo að Barði ílentist ekki á kaupskipum heldur varð eftirsóttur formaður á fiskiskipum. Hann var f ormaður:

Á Elínu frá Siglufirði árið 1927, Nonna frá Siglufirði 1928, Sæfara frá Norðfirði 1929— 1930, Öldunni frá Stykkishólmi 1931—1936, Bjarna frá Hafnarfirði 1937, Þorfinni 1938. Árið 1939 keypti hann tréskip með gufuvél í Englandi. Sigldi því til Noregs, þar sem sett var í skipið dieselvél. Skipið hlaut nafnið Gunnvör. Þótti mörgum farkosturinn ekki fýsilegur, er hann kom til landsins. En þetta fór á annan veg. Gunnvör reyndist hið mesta happaskip og svo aflasælt undir stjórn Barða, að hún var ávallt í toppnum.
--------------------------------------------------------------------------

Á annan í hvítasunnu, 26. maí sl., varð sá óvenjulegi atburður, að tveir þjóðkunnir skipstjórar, Barði Barðason og Jón B. Einarsson, urðu báðir bráðkvaddir sama daginn, Jón við skipstjórnarstörf sín á síldarleitarskipinu Árna Friðrikssyni, en Barði á Borgarspítalanum í Reykjavík, nokkru eftir uppskurð, sem ekki hafði verið talinn hættulegur.

„Eigi má sköpum renna." Þessir tveir skipstjórar höfðu um áratugaskeið verið meðal þekktustu skipstjóra á fiskiskipaflotanum. Báðir voru þeir svo að segja fæddir með árina í höndunum og höfðu sótt sjóinn frá blautu barnsbeini. Barði var eldri og átti því lengri skipstjóraferil að baki. Hann var um langt árabil talinn meðal aflakónga á bátaflotanum, einkum á síldveiðum. Barði varð skipstjóri ungur að árum.

Hann var lengi skipstjóri og meðeigandi í m.s. Gunnvöru á útgerð hins umsvifamikla útgerðarmanns Ingvars heitins Guðjónssonar, en til hans völdust margir afbrags skipstjórar auk Barða. Meðal þeirra voru Eggert Kristjánsson á Birninum og Sæhrími, Björn Sigurðsson á Hrönn, Valdimar Bjarnason og Sighvatur Bjarnason á m.s. Minnie. Skipstjóri var hann á m.s. Ingvari Guðjónssyni, sem var sameign hans og erfingja Ingvars.

Barði Barðason tók við starfi síldarleitarskipstjóra af Kristófer heitnum Eggertssyni, sem gegnt hafði því starfi í sex ár allt til dauðadags haustið 1961. Starf síldarleitarstjóra var upphaflega fólgið í því að stjórna síldarleit með flugvélum og fréttaþjónustu fyrir síldveiðiflotann, síldarsöltunarstöðvar og síldarverksmiðjur. Þegar síldin dýpkaði á sér, varð fréttaþjónustan aðalatriðið. I sjö sumur gegndi Barði þessu starfi með ágætum og verður vandfyllt í skarð hans.
---------

Jón B. Einarsson varð fyrst þjóðkunnur maður eftir að hann haliði tekið við skipstjórn á m.s. Fanneyju haustið 1948. Skipið hafði verið keypt til landsins árið 1945 á vegum Síldarverksmiðja ríkisins og Fiskimálasjóðs. Var Ingvar heitinn Einarsson fyrsti skipstjóri á m.s. Fanneyjuvið góðan orðstír og hafði Jón verið stýrimaður hjá honum frá því í febrúar 1948.

Fanney var smíðuð í Seattle á Kyrrahafsströnd Bandaríkjanna og af annarri gerð en hér tíðkaðist, svo sem kunnugt er. Voru gerðar tilraunir með margskonar veiðarfærum á m.s. Fanneyju og hún árið 1959 útbúin fullkomnari asdicleitartæki en þá voru á íslenzkum fiskiskipum. Eftir það stundaði skipið að mestu síldarleit. 1 þessum störfum og þeim, sem á eftir fóru, sýndi Jón B. Einarsson frábæran áhuga, lagni og dugnað.

Þegar síldin hætti að mestu að vaða á yfirborði sjávar og síldarleit var stunduð nær eingöngu á leitarskipum, hófst náið og heilladrjúgt samstarf með Jóni og Jakobi Jakobssyni, fiskifræðing. Jón hafði eftirlit með smíði síldarleitarskipsins Árna Friðrikssonar, sein Jakob hafði manna mest beitt sér fyrir að smíðað yrði.

Varð Jón fyrsti skipstjóri a því fleyi og um borð í skipinu varð hann bráðkvaddur við skyldustörf sín. Ég átti því láni að fagna að hafa kynni af þessum tveim skipstjórum um áratuga skeið. Átti ég náið samstarf við Jón skipstjóra á annan áratug og á áttunda ár með Barða. Ljúfari og skemmtilegri samstarfs menn er vart hægt að óska sér. Hjá þeim fór saman þekking, reynsla og óbilandi  áhugi á starfinu. Að slíkum mönnumerniní1 eftirsjá, ekki sízt þegar þeir skyndileg hverfa sjónum vorum langt um aldur fram.
x