Heimildasíða

Tengt Siglufirði

Hallur Ólafsson, bátsmaður, múrari

mbl.is 13. desember 2008 | Minningargreinar

Hallur Ólafsson, fyrrverandi sjómaður og múrari, Dynskógum 22 í Hveragerði, fæddist á Þverá í Hallárdal í A-Hún. 3. október 1931.
Hann lést á Heilbrigðisstofnun Suðurlands á Selfossi 5. desember síðastliðinn.

Foreldrar hans voru Ólafur Ólafsson bóndi, f. 24. maí 1905, d. 4. ág. 2001 og Hallbera Guðbjörg Guðjónsdóttir frá Furufirði á Ströndum, f. 23. sept. 1891, d. 3. júlí 1981.

Tvíburasystir Halls er

  • Þórey Margrét Ólafsdóttir, f. 3. október 1931.
    Systkini Halls samfeðra eru:
  • Stúlka Óæafsdóttir, f. 12. mars 1931, d. 12. mars 1931,
  • Fríða Ólafsdóttir, f. 11. janúar 1933,
  • Jónmundur Friðrik Ólafsson, f. 3. maí 1934,
  • Olga Ingibjörg Ólafsdóttir, f. 29. maí 1935,
  • Eiðný Hilma Ólafsdóttir, f. 5. júlí 1936,
  • Ólafur Ólafsson, f. 3. nóvember 1939 og
  • Guðríður Fjóla Ólafsdóttir, f. 19. janúar 1941.
    Bróðir Halls, sammæðra er
  • Sigurbjörn Guðjón Björnsson, f. 3. október 1928, d. 31. mars 2002.
Hallur Ólafsson - Ljósmynd Kristfinnur

Hallur Ólafsson - Ljósmynd Kristfinnur

Hallur kvæntist 21. feb. 1963 Guðlaugu Berglindi Björnsdóttur, kaupkonu og húsmóður, f. á Sjónarhóli í Hafnarfirði 21. feb. 1937.
Foreldrar hennar voru Björn Eiríksson, skipstjóri og síðar bifreiðarstjóri, f. 9. september 1894, d. 7. maí 1983 og Guðbjörg Jónsdóttir, kaupkona að Sjónarhóli í Hafnarfirði, f. 20. okt. 1894, d. 21. nóv. 1993.

Dóttir Halls og Guðlaugar er
Anna Halla, f. 15. ágúst 1964, giftist Reyni Harðarsyni, f. 2. okt. 1961. Þau skildu. Þeirra börn eru
Freyja, f. 7. nóv. 1989 og Hallur, f. 2. júlí 1991. Sambýlismaður Önnu Höllu er Stefán Karl Lúðvíksson, f. 23. mars 1971. Sammæðra Önnu Höllu og fósturdóttir Halls er Alda Sigurðardóttir, f. 3. jan. 1960, gift Jóni Özuri Snorrasyni, f. 24. sept. 1961. Börn þeirra eru Nökkvi, f. 3. des. 1997 og Vala Guðlaug, f. 25. júlí 2001. Sonur Jóns og fóstursonur Öldu er Völundur Jónsson, f. 6. apríl 1984. Faðir Öldu var Sigurður Jón Ólafsson, bæjarverkfræðingur í Hafnarfirði, f. 7. feb. 1919, d. 5. okt. 1960.

Dætur Halls og Sigurbjargar Jónsdóttur, húsfreyju frá Siglufirði, f. 16. sept. 1928, d. 9. jan. 2001 eru: 1) Sigríður Þóra, f. 28. mars 1956, gift Ragnari Ágústi Kristinssyni, f. 21. apríl 1956. Börn þeirra eru: a) Jón Kristinn, f. 10. apríl 1981. b) Karen, f. 5. okt. 1983, í sambúð með Friðriki Böðvari Guðmundssyni, f. 2. júlí 1977 og eru börn þeirra: Ragnar Kristinn, f. 20. júlí 2005 og Guðmundur Leó, f. 18. apríl 2007. c) Halla Björg, f. 28. ágúst 1988. Sonur Sigríðar og Viggós Pálma Jónssonar, f. 20. ágúst 1957 er Rúnar, f. 24. sept. 1973, kvæntur Kristrúnu Steinunni Jónsdóttur, f. 14. mars 1972, börn þeirra eru: Fanney Þóra, f. 1. ág. 1998 og Matthías Ragnar, f. 8. jan. 2002. 2) Anna Linda, f. 28. nóv. 1958, var í sambúð með Ragnari Guðna Þórssyni, f. 3. júlí 1964. Börn þeirra eru: a) Bjarni Helgi, f. 21. ág. 1984. b) Egill Yngvi, f. 17. nóv. 1987. c) Alma Björk, f. 30. mars 1989 og d) Þórhallur Örn, f. 13. ág. 1997. Dóttir Önnu Lindu og Sigurgeirs Hrólfs Jónssonar, f. 31. maí 1955 er Sigrún Sigurgeirsdóttir, f. 21. júlí 1977. Börn hennar og Stig Lauridsen, f. 6. okt. 1973 [sambúð slitið] eru: Indíana Rán B. Lauridsen, f. 27. mars 1999 og Sigríður Anna B. Lauridsen, f. 16. feb. 2001. 3) Stúlka, f. 1. mars 1960, d. 28. janúar 1961. 4) Hallfríður Jóhanna, f. 31. maí 1961, gift Ægi Bergssyni, f. 13. júlí 1965. Sonur þeirra er Kormákur Ægisson, f. 1. júlí 1996.

Hallur fór ungur til sjós. Hann stundaði sjóinn í tuttugu ár eða allt frá fermingu og þangað til hann hóf nám í múrverki í lok sjöunda áratugarins við Iðnskólann í Hafnarfirði. Þaðan útskrifaðist hann árið 1971 og var iðnmeistari hans Sveinn Pálsson.

Hallur var farsæll í starfi og vann við iðn sína í tæplega fjörutíu ár. Hann hafði yndi af því að ferðast um landið og var virkur meðlimur í Útivist frá stofnun þess og á meðan heilsan leyfði. Hann var ástríðufullur steinasafnari, starfaði í Félagi áhugamanna um steinafræði og bjó yfir mikilli þekkingu á jarðsögu Íslands.

Útför Halls fer fram frá Kotstrandarkirkju í Ölfusi í dag og hefst athöfnin klukkan 14.
--------------------------------------------

Pabbi er dáinn. Hann mætti örlögum sínum eins og við var að búast af honum, gafst ekki upp fyrr en orrustunni lauk. Verk sem þurfti að klára og leggja allt sitt í. Heljarmenni allt til loka. En pabbi var meira en það.

Þegar ég var tveggja ára varð hann pabbi minn og ég dóttir hans. Þannig hefur það alltaf verið. Nú er komið að tímamótum og ég get ekki annað en þakkað þá góðu samfylgd.

Pabbi hafði marga góða eiginleika. Hann var heiðarlegur og góður maður, barngóður, samviskusamur og ósérhlífinn, greiðvikinn og sérlega fróðleiksfús. Ég held að pabbi hafi verið sannur eðalgrúskari í öllu sem hann fékk áhuga á. Hann var sólginn í bækur um alls kyns fróðleik. Lá í jarðfræði og sögu, alfræðibókum og sagnfræði, listasögu, ferðasögum og átthagafræði og síðast en ekki síst ættfræði.

Pabbi var líka safnari, hann safnaði gömlum bókum, frímerkjum og steinum en þar sameinaðist söfnunaráráttan áhuga hans á jarðfræði. Pabbi var líka flinkur í höndunum og vandvirkur og því vinsæll verkmaður. Bækurnar sem hann batt inn eru hrein völundarsmíð, hann lærði útskurð, sótti námskeið í listmálun og var laginn að teikna. Hann hafði næmt auga fyrir hinu smáa og eins hinu stórbrotna og hafði gaman af að taka ljósmyndir. Hann unni náttúrunni og landinu, sögunni og Sögunum. Pabbi og mamma ferðuðust mikið um landið, bæði með okkur systurnar og líka með ferðafélögum. Hornstrandaferðirnar voru ófáar og ekki allar auðveldar.

Heimilið okkar var alltaf notalegt og þar ríkti jafnræði og kyrrð. Þau unnu í garðinum sínum sem var eins og skrúðgarður með ógrynni blómtegunda í fallegu hraungjótunni sem húsið kúrði í. Síðustu ár ræktuðu þau garðinn sinn í Hveragerði og sóttu þangað í kyrrðina og fyrir ári síðan fluttu þau þangað.

Við höfum misst góðan vin og ferðafélaga í lífinu og enginn getur fyllt það skarð, en í hjarta mínu geymi ég minninguna um stóra hlýja faðminn hans og allt það sem hann gaf mér.

Alda.
----------------------------------------

Fyrsta orðabókarmerking mannsnafnsins Hallur er steinn og í tilfelli tengdaföður míns Halls Ólafssonar á hún vel við því hann var í senn þögull maður og harður af sér til allra verka ásamt því að vera ástríðufullur steinasafnari. Á ferðalögum hans um landið í leit að steinum uppgötvaðist tvennt sem var svo sterkt í fari hans: næmi og áhugi á náttúru Íslands og glöggskyggni til rannsókna. Þannig fetaði hann í fótspor hinna þekktu vísindamanna sem skráðu ferðir sínar og uppgötvanir á bók og voru ferðalýsingar Eggerts og Bjarna, Þorvaldar Thoroddsen og Sveins Pálssonar í sérstöku uppáhaldi hjá honum og alltaf innan seilingar í bókaskápnum.

Hallur Ólafsson fæddist í Hallárdal á Skaga á fjórða áratug 20. aldar. Stuttu síðar er hann tekinn í fóstur og um níu ára aldur er hann kominn á Sauðárkrók með kjörforeldrum sínum. Fljótlega liggur leiðin áfram til Siglufjarðar og meira sjálfstæðis. Þar elur hann manninn í tvo áratugi, eignast börn, stundar sjóinn og slarkar. Í einu af hinum siglfirsku síldarævintýrum kynnist hann tengdamóður minni, Guðlaugu Berglindi Björnsdóttur, ljóshærðri, einstæðri móður, snaggaralegri, heillandi ungri hafnfirskri stúlku sem vann á netaverkstæði í bænum.

Aðeins nokkrum dögum áður hafa orðið hvörf í lífi Halls þegar hann ásamt 25 öðrum í áhöfn Elliða frá Siglufirði bjargast frá drukknun, en skipið ferst ásamt tveimur mönnum í aftakaveðri í febrúar 1962. Eftir það beinist hugur hans frá sjómennsku og endirinn verður sá að hann heldur á brott úr heimkynnum sínum fyrir norðan. Leiðin liggur til Hafnarfjarðar þar sem sjópokanum er lagt og hann lærir múrverk í lok sjöunda áratugarins.

Þá hafa hin nýgiftu hjón fest kaup á litlu húsi á skjólgóðum stað í vesturbæ Hafnarfjarðar sem stendur eins og hús organistans í Atómstöðinni á bak við stóru húsin og „sést ekki frá neinni götu og aungvum dettur í hug að sé til.“ Þar búa þau í fjóra áratugi eða allt þangað til þau flytja í Hveragerði fyrir rúmlega ári.

Hallur var stór og myndarlegur maður, rómsterkur, herðabreiður með voldugar axlir og hendur sem nægja til að halda minningu hans á lofti. Stundum var yfirborð hans hrjúft en undir niðri bjó næm tilfinning fyrir öllu sem lífsanda dró. Hann var þeirrar gerðar að hann kveinkaði sér aldrei og vann oftast sleitulaust, þrautseigur, úrræðagóður og vandvirkur í öllu handverki. „Aldrei að uppgefast“ var oftast viðkvæði hans þegar hann sá þolinmæði mína bresta í sameiginlegu húsaviðhaldi okkar hin síðari ár á Selfossi og í Hveragerði.

Aldrei sá ég tengdaföður minn liggja í sófa. Það var bara ekki hans háttur. Þegar hann slakaði á þótti honum notalegra að sitja og grúska í bókum. Hann sótti alla tíð í lestur, var fróðleiksfús og minnisgóður um náttúruvísindi, sagnfræði, fornsögur og ættfræði. Hann var fræðimaður á líkan hátt og þeir sem unna viðfangsefni sínu en hafa ekki fengið tækifæri til að mennta sig. Steinasafnið hans er óræk sönnun þess og vitnar um hversu margfróður og nákvæmur alþýðuvísindamaður hann var.

Jón Özur Snorrason.
----------------------------------------------

Ég kynnist Halli Ólafssyni árið 1985 þegar hann gerðist meðlimur í Félagi áhugamanna um steindafræði. Hann féll strax vel inn í hópinn enda mjög opinn fyrir öllu er viðkom fræðunum. Við tengdumst fljótt góðum böndum þótt að hann væri eilítið eldri en ég og fórum við, innan skamms, að ferðast saman til að sinna sameiginlegu áhugamáli okkar, steinasöfnuninni. Hallur var mikill göngugarpur og víðförull og naut ég ómældrar leiðsagnar hans í meira en áratug eða þar til að fætur hans gáfu sig.

Við ferðuðumst víða, þó einkum um Vesturlandið. Margs er að minnast, en mér eru þó einkum hugstæðar ferðir okkar um Austurlandið, en þær ferðir vöruðu frá viku upp í tíu daga. Var oftast tjaldað í Lóninu við gömlu vegamótin upp á Lónsheiði, þaðan fórum við árla morguns og ókum að rótum þess svæðis sem við ætluðum að ganga um og skoða, síðan var gengið daglangt, með býsna misjöfnum árangri, því við vorum ólatir við að skoða áður ókönnuð gil, kletta og skriður. Það sem vakti helst fyrir okkur var að fylla upp í tegundasöfn okkar. Lögðum við stundum mikið á okkur við að leita uppi ákveðnar steindir, í það gátu farið margar ferðir og drjúgur tími áður en árangur næðist.

Ég minnist einnar tegundar zeólíta (geislasteina) sem heitir cowlesít, hún er mjög smágerð og afar fágæt. Við fórum margar ferðir í uppsveitir Borgarfjarðar að leita hennar, þar hafði hún fundist í gili einu, en leit okkar bar ekki árangur, það var svo einhverjum árum síðar að við uppgötvuðum tegundina, nánast við borgarmörkin, þ.e. í Hvalfirði á stað sem við höfðum heimsótt oft á hverju ári, án þess þó að rekast á hana fyrr en þá og reyndust Hvalfjarðareintökin mun betri en þau sem áður höfðu fundist hér á landi.

Hallur var kraftmikill og ósérhlífinn, hann dró aldrei af sér á ferðum okkar, hvort sem var í göngu, klettapríli eða við að brjóta berg til að ná góðu sýni. Mér þótti öruggast að hafa ávallt sjúkrakassa í bílnum því oft var ákafinn svo mikill hjá honum. Það kom stundum fyrir að í stað meitilsins urðu fingur eða hönd fyrir þungum höggum hamarsins, enda ekkert gefið eftir og kom sjúkrakassinn þá að góðum notum.

Náttúrustofnun Íslands naut góðs af ferðum okkar, við létum henni í té sýni og ýmsar upplýsingar um nýja fundarstaði, ný afbrigði og nýjar tegundir, á móti leiðbeindi forstöðumaður jarðfræðideildarinnar, Sveinn J. Jakobsson, okkur á margvíslegan hátt. Samstarf sem reyndist okkur öllum mjög farsælt. Þetta voru svo sannarlega góðir tímar sem við Hallur nutum svo innilega og ég verð ævinlega þakklátur fyrir.

Hallur fór með mér í nokkra leiðangra eftir að hnén gáfu sig, hann studdist við langan staf, líkt og Giljagaur, en komst aldrei langt frá bílnum, sem voru honum mikil vonbrigði því hann taldi sig geta gert svo miklu meira í upphafi ferða. Fyrir nokkrum árum gaf Hallur Flensborgarskóla góðan hluta af sínu einstaka steinasafni. Blessuð sé minning Halls.

Ég votta Guðlaugu, börnum, barnabörnum og barnabarnabörnum og öðrum ástvinum mína dýpstu samúð.

Hermann Tönsberg.
----------------------------------------------

„Blessaður og sæll, Gísli! Blessaður, Hallur minn!“ Það var mikil hlýja í þessu svari Gísla Jónassonar, skipstjóra á b/v Elliða sem var hrjúfur að eðlisfari og segir líka mikið um þann hug sem Gísli bar til Halls sem háseta.

Um borð vorum við Hallur hvor á sinni vakt og höfðum því lítil samskipti meðan á veiðum stóð en þegar skipið var í landi lágu leiðir saman. Það sýna myndir sem teknar voru á Ljósmyndastofu Kristfinns á Siglufirði en venja togarasjómanna var að fara á ljósmyndastofuna eftir að Ægir rakari var búinn að snyrta okkur til. Hallur var náttúrlega stærstur og myndarlegastur, þannig að við hurfum í skuggann af honum.

Á sumrin var Siglufjarðartogurunum lagt vegna þess að skipverjar fóru að vinna í síld. Við Hallur réðum okkur á síldarbátinn Sæfinn EA 9 sem gerður var út frá Akureyri. Við ákváðum að fara með leigubíl frá Siglufirði til Akureyrar en þegar komið var í Skagafjörð rigndi eins og hellt væri úr fötu. Hafði áin flætt yfir veginn rétt hjá brúnni yfir Héraðsvötn og komumst við ekki lengra. Við fórum að næsta bæ, Völlum en þar voru margir strandaglópar.

Síðar vorum við ferjaðir á hestum yfir á brúna og ekið að Varmahlíð þar sem við gistum. Daginn eftir vorum við fluttir yfir á Sauðárkrók ásamt öðru fólki. Þaðan fórum við með flugvél til Akureyrar. Í hópnum var fatlaður maður í hjólastól sem bað um aðstoð til að komast um borð. Hallur tók hann í fangið og bar hann inn í vélina og þá sagði maðurinn: „Ekki svíkja þau, skagfirsku handtökin.“

Skipstjóri á Sæfinni var Páll Gestsson og voru flestir um borð frá Siglufirði og Sauðárkróki, ungir og lífsglaðir piltar. Minnast margir vatnsslags sem hófst með því að skipstjórinn, sem staddur var í bassaskýlinu, tók að henda í mannskapinn rúgbrauðskögglum sem snerist síðan upp í vatnsslag og voru allar tiltækar fötur notaðar. Urðu þar flestir rennblautir nema Hallur. Hann var frammi í lúkar að lesa bækur. Gamlir Siglfirðingar bera Halli söguna þannig að hann hafi verið góður félagi en aldrei tekið þátt í prakkarastrikum.

Í febrúar 1962 var Hallur bátsmaður á b/v Elliða þegar hann sökk undan Snæfellsnesi. Tveir af skipverjunum fórust en tuttugu og sex var bjargað um borð í Júpíter. Ég vil vitna í orð Birgis Óskarssonar loftskeytamanns: „Það var með ólíkindum, eftir allt sem á undan var gengið, að línan sem Júpítersmenn ætluðu að nota til að draga gúmbátinn til sín, festist í skrúfu Elliða.

Þá var til lítils barist ef Elliði hefði dregið gúmbátinn með öllum mannskapnum niður í djúpin. Snarræði Halls Ólafssonar kom í veg fyrir það. Yfir okkur gapti skrúfan á Elliða þegar skipið lyfti sér að aftan en Hallur náði að ýta gúmbátnum með handhafli frá togaranum“ og skar á línuna sem varð skipverjum til bjargar. Þetta minnir mig á ljóðið um Jón tröll sem Guðmundur Jónsson söng svo fallega.

Ég hef reynt að lýsa persónuleika Halls sem tók gjarnan upp hanskann fyrir lítilmagnann. Að lokum vil ég votta Guðlaugu, dætrum, barnabörnum, barnabarnabörnum og öðrum ástvinum mína dýpstu samúð.

Guðmundur Arason.  (ég sk 2020, tek undir þessi orð Guðmundar, en Halli Ólafssyni kynntist ég nokkuð vel, í þeim eina túr sem ég var skipverji (aðstoðarkokkur) um borð í Elliða SI 1)
--------------------------------------------------

Hár maður og vörpulegur, sístarfandi og allt lék í höndunum á honum. Þannig sé ég Hall Ólafsson fyrir mér þegar hann og Gulla gerðust næstu nágrannar foreldra minna fyrir meira en fjörutíu árum. Þau settust að á Vörðustíg 9 eða í Valhöll, eins og húsið var jafnan kallað þá. Gulla, iðandi af fjöri og Hallur, stilltur, ekki orðmargur en kíminn og einstaklega hlýr, urðu umsvifalaust sjálfsagður hluti af lífinu í hrauninu upp af höfninni.

Löngu seinna þegar ég kom aftur á bernskuslóðirnar naut ég þess að eiga þau sem granna á ný – þar til skipulagsyfirvöld tóku upp á því að fela gömlu byggðina okkar svo rækilega að hluti hennar hvarf bókstaflega í skugga nýbygginga og Hallur og Gulla hurfu burt úr Firðinum.

Síðasta hluta ævinnar átti Hallur við mikil veikindi að stríða. Það var erfitt fyrir mann sem hafði unun af ferðum um landið og var vanur því að stilla saman af öryggi hönd og hug. En samferðamönnum sínum veitti hann sömu hlýjuna og fyrr. Ég og mitt fólk þökkum honum nærveru hans góða öll ár og sendum Gullu, Öldu, Höllu og öðrum aðstandendum samúðarkveðjur.

Bergljót S. Kristjánsdóttir